Informatieve lezing van de heer Lulof Terwel over de Vaassense Dorpskerk op 11-05-2016.
Op woensdag 11 mei jl. waren wij als Ampt-Epe te gast in de Dorpskerk te Vaassen. De hervormde gemeente houdt in deze mooie kerk aan het Marktplein midden in het centrum haar diensten. De heer Lulof Terwel die tevens kerkrentmeester is, gaf op een inspirerende wijze een prachtige PowerPointpresentatie over de bouw en geschiedenis van de Vaassense Dorpskerk.
De kerk staat op de plek waar vanaf ongeveer het jaar 800 steeds een kerk heeft gestaan. Deze eerste kerk werd door Brunhold of Brunhilde aan het Duitse klooster Lorsch (Lauresham) geschonken. In eerste instantie werd gedacht dat deze Brunhold een als zendeling rondtrekkende monnik was. Een schildje aan de noordzijde van de kerk bevestigd, getuigt hiervan. Tegenwoordig heeft men hier een ander beeld bij. Uit oude aktes is namelijk gebleken dat Brunhold een vermogend man was met veel bezit. De Dorpskerk was in eerste instantie gewijd aan de heilige Ursula. De Reformatie van de Vaassense kerk liet door verschillende omstandigheden lang op zich wachten. Pas in het jaar 1610 werd de eerste protestantse voorganger benoemd. Dit werd mede veroorzaakt doordat de heren van het Vaassense kasteel de Cannenburch rooms-katholiek bleven en bescherming boden aan de rondtrekkende geestelijken.
Voor de geschiedenis van hervormd Vaassen was in deze presentatie wat minder aandacht. De nadruk lag deze avond nadrukkelijk over de bouwgeschiedenis van de deze kerk, en dan met name de toren die toe is aan een grondige renovatie.
De toren van de kerk dateert namelijk uit de 16e eeuw en zou wellicht nog wat ouder kunnen zijn. De toren herbergt momenteel drie luidklokken, een uit 1451, een uit 1501 en een uit 2004. Deze laatste klok werd geschonken door de nabestaanden van de plaatselijke organist Heymen van ’t Einde.Het schip van de kerk dateert uit 1853, toen deze in de plaats kwam van het vervallen schip van de oude kerk. Deze was nodig aan vervanging toe. Van de kerk, die momenteel plaats biedt aan ongeveer 500 kerkgangers, is in 1962 het interieur drastisch onderhanden genomen. Stond de preekstoel voordien in het midden van de zuidzijde van het schip. Met de wijziging van het interieur is de preekstoel naar de oostkant van het schip verplaatst. In 2002 werd het historische orgel in de kerk, dat dateert uit 1821, en gebouwd werd door Jacobus Armbrost uit het Twentse Haaksbergen, vernieuwd.
Middels prachtige fotobeelden en illustraties werd de toren uitputtend in beeld gebracht. Hierbij kwamen ook de gebreken aan het licht. Het vlaggen bijvoorbeeld, zoals dat tijdens de bevrijding van Vaassen op 17 april 1945 werd gedaan, is op dit moment niet verantwoord, zodat de toren dus binnenkort in de steigers gaat. Alle kerktorens in ons land hadden in het verleden belangrijke maatschappelijke functies. Niet alleen bij begrafenissen, en het aangeven van de plaatselijke tijd, maar ook het luiden van de kerkklokken bij brand, en als uitkijkpunt voor militaire doeleinden werd de kerk gebruikt. Ook het kadaster gebruikte de kerk als meetpunt. In de tijd van Napoleon tijdens de Franse overheersing (1795-1813) werd op 1 mei 1798 middels een Staatsregeling de scheiding van kerk en staat vastgelegd. Hierin werd ook bepaald dat alle kerktorens (door zijn maatschappelijke functie) in ons land eigendom werden van de burgerlijke gemeente. In onze gemeente (en meerdere gemeentes in ons land) is deze bepaling echter niet goed uitgevoerd, zodat de torens eigendom van de kerk zijn gebleven. Zo zijn ook de onderhoudskosten voor rekening van de hervormde gemeente.
De kosten voor de broodnodige renovatie aan de toren zijn geraamd op € 105.000. De kerk heeft zo’n € 45.000 zelf bij elkaar gebracht. Het resterende bedrag van € 60.000 hoopt men door een beroep te doen op de gemeente Epe, en allerlei acties bij elkaar te krijgen. Zo is er onlangs een bonnenboekje uit gegeven, waarmee men veel korting kan krijgen bij de plaatselijke middenstand. De toren is beeldbepalend voor het dorpsgezicht van Vaassen en heeft een grote culturele waarde. Het is dan ook te hopen dat overheden (uit plichtsbesef?) en particulieren het benodigde geld bij elkaar krijgen.
Aan de bevlogenheid van Lulof Terwel zal het niet liggen. Naast de prachtige beelden die hij vertoonde, en de (vak)kennis over bijvoorbeeld de gebruikte houtsoorten in deze kerk en toren, gaf hij nog veel meer wetenswaardigheden door. Over bijvoorbeeld het doopvont, het avondmaalstel, en de zeer oude aanwezige bijbel. Jammer was wel dat er maar een dertigtal belangstellenden aanwezig waren. Zij die er op deze zeer warme zomeravond niet waren, hebben echt iets gemist. Wel werden er op deze avond nog weer twee mensen lid van onze historische vereniging.
Wilt u bijdragen aan deze mooie kerk, dan kunt u uw bijdrage overboeken op rekening NL62 RABO 0364 4497 64 t.n.v. 'Stichting Vrienden van de Vaassense Dorpskerk'. Deze stichting is een culturele ANBI en dat betekent dat uw bijdrage daardoor fiscaal extra aantrekkelijk is.
Gert van den Esschert.