Zeer boeiende lezing over de ‘Baronnenlijn in beeld’.
De najaarslezing op dinsdag 19 november jl. werd zeer goed bezocht. Ondanks concurrentie van het Nederlands elftal, dat zijn kwalificatiewedstrijd voor het EK in Engeland 2020 in de Johan Cruijff-Arena speelde tegen Letland (5-0). Ook vroor het die avond en moesten de autoruiten ontdooid worden. Het doet ons dan als evenementencommissie goed dat maar liefst 135 bezoekers (een record) toch de weg vonden naar de Kulturhus-EGW in Epe.
De heer Onno de Vries (72) uit het Utrechtse Leerdam was de spreker op deze bijeenkomst. De avond stond in het teken van de presentatie van zijn nieuwe boek getiteld: ‘De spoorweg Apeldoorn – Hattemerbroek 1887-1972 – De Baronnenlijn in beeld’. De eerste stoomtrein over de Koninklijke Lokaalspoorweg Willem III vertrekt op 2 september 1887 om 14 uur van Het Loo en arriveert om 14.28 uur in Epe.
Onno de Vries begon met zijn inleiding over het feit dat hij als oud-Epenaar nog altijd veel affiniteit met Epe voelde. ‘Zelf heb ik rond 1970, de laatste jaren van het goederenvervoer, in Epe gewoond en nog meer bijzonder is, dat mijn vader daar in 1917(!) bij de HIJSM (Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij) zijn loopbaan bij het spoor is begonnen. Van 1957 tot 1960 was hij hoofdstationschef in Apeldoorn en onder diens beheersgebied ressorteerde ook de lijn naar Heerde’. De Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij werd op 8 augustus 1837 te Amsterdam opgericht en was de eerste Nederlandse spoorwegmaatschappij.
Het nieuwe boek werd reeds op vrijdag 15 november ten doop gehouden in het ‘clubhuis’ van de VMC (Veluwse Modelspoor Club) in de wijk de Vegtelarij in Epe. Veel genodigden waaronder een delegatie van Ampt-Epe waren hierbij aanwezig. Onno de Vries mocht hier het eerste exemplaar van zijn boek, uitgegeven door Uitgeverij Uquilair B.V. uit ’s-Hertogenbosch, in ontvangst nemen.
Net als in de diapresentatie bevat het boek een geweldige hoeveelheid messcherpe foto’s. Elke foto werd door Onno de Vries van deskundig commentaar voorzien. Hierbij viel op de gedegen kennis op het gebied van locomotieven, wagons en stations en wachterswoningen die langs de Baronnenlijn hebben gestaan. In een soepel lopend betoog kwamen jaartallen, typenummers van treinen en wagons en bouwstijlen van genoemde gebouwen voorbij. Ook vertelde hij dat onder hobbyisten de lijn tussen Apeldoorn en Zwolle vaak Baronnenlijn wordt genoemd, een naam gebaseerd op de veelal adellijke heren die indertijd voor de aanleg hebben geijverd. Het was hem opgevallen dat deze benaming door spoorwegpersoneel ter plaatse nooit werd gebruikt.
De laatste passagierstrein rijdt op zaterdagavond 7 oktober 1950. Ondanks het late uur komen velen afscheid nemen van hun ‘boemeltje’. Met gemengde gevoelens stappen dorpelingen in om nog eenmaal het vertrouwde ritje te maken richting Hattemerbroek. Diverse sprekers benadrukken het verlies voor de Veluwe en spreken hun afkeuring uit over het besluit van de Nederlandse Spoorwegen om uit financiële overwegingen de lijn te sluiten. Het goederenvervoer stopt op 24 april 1972.
Nog éénmaal, op 21 maart 1960, rijdt een trein met functionarissen de route om de mogelijkheid te bezien van terugkeer van de personentrein. Op alle stations aan de route staan volwassenen en kinderen met vlaggetjes en spandoeken met de tekst ’Geef ons de trein terug’. Maar helaas is ‘onze trein’ niet teruggekomen. Autobussen hebben de taak overgenomen, maar die hebben het gevoel van verlies niet weg kunnen nemen. Achteraf gezien wellicht een foute beslissing. Een elektrische spoorverbinding zou wellicht het stikstofprobleem waarmee we heden ten dage mee te maken hebben, kunnen terugdringen. Maar ja als je alles van tevoren weet …
Over (een deel van) het oude spoortracé loopt nu een fraai fietspad, zodat men zich -al trappend- kan verplaatsen in de reizigers die honderd jaar geleden vanuit de oude stoomtrein de mooie bossen en weilanden van de Veluwe bewonderden.
Het Baronnenlijntje liep van Dieren naar Hattem door zeven gemeentes. Vijf daarvan hadden een baron als burgemeester, voorname heren met illustere namen: Frederik Justus Hendrik Lodewijk baron d’Aulnis de Bourouill, Jacobus baron van der Feltz, Jacob Lodewijk Jan Baptist baron Sweerts de Landas, Ferdinand Folef d’Aulnis de Bourouill en Philip Jacob Anne baron van Heemstra. Daarvandaan kwam de bijnaam ‘het baronnenlijntje’. Serieuze plannen uit de jaren 1906 en 1914 om een stoomtramverbinding te maken van Deventer via Terwolde, Nijbroek, Welsum, Oene, Epe, Vierhouten en Hulsthorst naar Harderwijk zijn helaas nooit werkelijkheid geworden.
Na afloop was iedereen in de gelegenheid het nieuwe boek aan te schaffen. Als warme broodjes gingen deze over de toonbank. Het was een mooie bijkomstigheid dat we weer een aantal nieuwe leden hebben kunnen inschrijven. Kortom een nostalgische avond over vervlogen tijden.
Bronnen:
Boek: De spoorweg Apeldoorn-Hattemerbroek 1887-1972 - auteur: Onno de Vries.
Tijdschrift: OmWonen vijfde editie nazomer 2018 - auteur: Jan Paasman.
Foto’s:
Collectie Gert van den Esschert.