Het moet de molenaar voor de wind zijn gegaan
De lijst van monumenten in de gemeente Epe telt meer dan honderd gebouwen: kerken, boerderijen, molens, een aantal villa's, een schooltje, karakteristieke dorpswoningen. De waardevolste zijn rijksmonument, de andere zijn gemeentelijk monument. Vooral onder de gemeentelijke monumenten bevinden zich woningen die zo typisch dat karakter van een plattelandsdorp uitstralen: een meesterswoning (Oranjeweg 114 in Gortel), een voormalige pastorie (Dorpstraat 3 in Oene en Stationsstraat 27 in Epe), een landarbeiderswoning (Ledderweg 16 in Zuuk), een spoorweghuisje (Brakerweg 15 in Zuuuk en Hoofdstraat 1 in Epe), een sluiswachterwoning (Deventerstraat 159 in Vaassen), koetsiers- en tuinmanshuis (Tongerenseweg 213 in Epe). Onder dat rijtje past ook het muldershuis in Emst, Hoofdweg 70. Het bijzondere van dit huis is dat alleen de voorgevel het predikaat 'gemeentelijk monument' opgeprikt heeft gekregen; daarin is de molenaarswoning uniek in de gemeente Epe. Maar die voorgevel is dan ook een plaatje.
Molenaarswoning? Dan moet er ook een molen geweest zijn. Die was er ook. Ooit. Aan de Molenweg, een zijweg van de Hoofdweg, stond ongeveer midden 19e eeuw een korenmolen. Aan de rand van de Emsterenk, waar volop graan werd verbouwd, rogge vooral, en haver. Het moet de molenaars voor de wind zijn gegaan, want aan de Hoofdweg liet hij in diezelfde tijd een boerderij-achtige woning bouwen, waaraan hij een kunstig bewerkte daklijst liet aanbrengen. Juist om die gevelversiering staat de gevel op de monumentenlijst. De molen is al lang verdwenen. In 1889 kwam er nog een 'nieuwe', nadat de vorige was afgebrand. De vervanger was een voormalige papiermolen uit Wormerveer, die daar overcompleet was geworden. Zij was in 1685 als oliemolen gebouwd, werd omgebouwd tot papiermolen en de Emster molenaar Wouter Bomas maakte er een korenmolen van. In 1935 was het bouwwerk zo krakkemikkig geworden, dat afbraak dreigde. Er is nog geprobeerd geld in te zamelen om de molen te kunnen restaureren maar in de crisisjaren was dat een onhaalbaar initiatief.