School Het Mosterdzaadje in Gortel draagt archief over
Streekarchivaris Gerrit Kouwenhoven is vast heel blij alle historische documenten van de ‘Vereniging voor evangelisatie Het Mosterdzaadje te Gortel, gemeente Epe’ te mogen ontvangen. Op 15 december 1889 richtte Van der Kam, een jonge evangelist van het kerkje Bethel op het Handel in Emst, samen met enige inwoners van Gortel, een vereniging op, genaamd Het Mosterdzaadje. Het doel van de vereniging was enerzijds ‘om onder hare leden liefde, achting en eendrachtige samenwerking aan te kweeken’ en anderzijds ‘het doen geven van godsdienst- en gewoon lager onderwijs’. Heel bijzonder is het dat het eerste notulenboek bewaard is gebleven. De stukken zullen te zijner tijd voor iedereen raadpleegbaar zijn. Volgend jaar verschijnt waarschijnlijk een jubileumboek ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van deze school.
De Tijdlijn begint een begrip te worden
De Tijdlijn is, zoals u misschien weet, een opsomming van historische feiten met jaartallen en data van gebeurtenissen die van belang zijn voor de Eper geschiedenis. Hoewel Jan Paasman vooral feiten heeft verzameld over het dorp Epe met omliggende buurten, nodigt hij enthousiastelingen van harte uit ook met data van historische feiten van andere dorpen van de gemeente Epe aan de gang te gaan. Het is veel werk en hij hoopt dan ook op bijdragen van verenigingen, organisaties en anderen om de Tijdlijn aan te vullen. Zoals bekend is de Tijdlijn gratis beschikbaar op de website van onze vereniging: http://www.ampt-epe.nl/historie en dan kiezen voor Tijdlijn.
Herdenking Eerste Wereldoorlog in Nederland
Op 12 maart 2014 was in de Koninklijke Bibliotheek de aftrap voor de herdenking van de Eerste Wereldoorlog. Nederland is dan wel neutraal gebleven in de grote oorlog (zoals deze oorlog ook wel wordt genoemd), toch heeft deze oorlog ook op ons land een grote impact gehad. Een van de gevolgen van het oorlogsgeweld was het enorme aantal Belgische vluchtelingen. Een miljoen vluchtelingen stroomde het neutrale Nederland binnen. De Nederlandse regering besloot de vluchtelingen over het land te verspreiden. Ongeveer honderdduizend vluchtelingen bleven tot het einde van de oorlog in ons land; zij werden meestal overgeplaatst naar vluchtelingenoorden of Belgische dorpen, die onder toezicht stonden van de Nederlandse overheid. Gevluchte Belgische militairen werden in kampen in Oldebroek en Harderwijk geïnterneerd. Op de hei bij Nunspeet en Ede werden ook vluchtelingen ondergebracht.
De Sumatra Post van 15 januari 1915 schrijft: ‘Het is een hele nederzetting bij Nunspeet, er is plaats voor 10.000 weldra 13.000 inwoners. Geen stadje op de Veluwe heeft zoveel zielen. Men slaapt op stroo op planken britsen enkele decimeters boven de grond. Planken vloeren waren er nog niet. Twee barakken staan apart als strafverblijf voor de weerbarstigen.’ Hoewel het verblijf niet overal rimpelloos verliep, ontstonden er geen grote problemen. Als dank voor de opvang van de Belgische vluchtelingen en geïnterneerden werd na de oorlog het ‘Belgenmonument’ op de Amersfoortse Berg opgericht. De werkzaamheden werden uitgevoerd door geïnterneerde Belgische soldaten. Ook in Ede staat een gedenksteen ter nagedachtenis aan het vluchtelingenkamp. Zie http://kranten.delpher.nl, zoek op Belgische vluchtelingen Veluwe, en voor het leven van de soldaat: http://wereldoorlog1418.nl/KMA-lezing.
Belasting door de eeuwen heen
Al voor de jaartelling werd in Israël belasting geïnd waarvan de betaling in natura geschiedde. De Romeinse keizer Augustus liet al een ‘bevolkingsregister’ aanleggen om beter belastingen te kunnen heffen. Ook in de Middeleeuwen werd belasting geïnd. Dit en veel meer staat in een leuk artikel over de oorsprong van belasting betalen op de website www.Isgeschiedenis.nl.
Nogmaals heropening Nederlands Artilleriemuseum (nu Stichting Historische Collectie Korps Veldartillerie) bij Legerplaats Oldebroek
Van een lid van Ampt Epe kregen we nog de volgende aanvulling op de vermelding in het vorig nummer van Ampt Epe: 11 januari 1677 geldt officieel als de oprichtingsdatum van de Nederlandse artillerie. De collectie van de Stichting is gehuisvest in vier paviljoens. De Stichting Nederlands Artillerie Museum verenigt drie collecties. Behalve de veldartillerie zijn dat die van de rijdende artillerie en luchtdoelartillerie.
Oude bomen geven grenzen aan van de marken
Een oeroude boom, beuk of eik zomaar midden in het bos alleen op de heide? Grote kans dat het een grens is van een oude marke. De bomen werden vaak vervangen door nieuwe exemplaren. De oudste zijn van vóór 1847, het jaar dat de Markewet werd ingevoerd. Tussen de grensmarkeringen werd vaak een wal aangelegd, zodat ook op detailniveau de grens duidelijk zichtbaar was. Ecoloog Gert Jan Blankena doet in de rubriek ‘Buitengewoon’ in De Stentor verslag van zwerftochten door de Veluwse natuur. Op 22 februari 2014 vertelde hij over marken en markegrenzen. Een zeer leesbaar artikel en nog steeds te raadplegen op http://destentor.nl.
Nieuwe (mogelijk laatste) druk van het boek Het verscholen dorp
Aart Visser uit Nunspeet vult de eerdere uitgave van zijn boek aan met ongeveer 40 pagina’s. Het oorspronkelijk uit negen hutten bestaande ‘dorp’ werd van 1943 tot oktober 1944 bewoond door Joodse families en andere onderduikers. ‘Stichter’ van het kamp was jurist Von Baumhauer uit Vierhouten; hij werd geholpen door onder anderen ‘Opa Bakker en tante Cor’. Drie nagebouwde hutten in het bosgebied nabij de Pas-Opweg houden de gedachte levend. Het boek is verkrijgbaar in de boekhandels op de Veluwe en in Zwolle en kost 19,99 euro.
In het spoor van tuberculose
Vaassenaar P. van Mulkom, oud-directeur van het medisch kinderhuis Caesarea uit Ugchelen, heeft drie jaar gewerkt aan zijn boek In het spoor van tuberculose. Het is een hommage aan de mensen die er gelegen hebben; ook de werkwijze van het sanatorium krijgt uitgebreid aandacht. Het boek is te koop bij
Nieuwe rondleidingen IJssellinie
Zoals bekend was de verdedigingslinie langs de IJssel, bijvoorbeeld bij Olst en Welsum, geheim. Veel is bewaard gebleven, en dat wil de Stichting IJssellinie laten zien. Er wordt nu naast de gewone rondleidingen een nieuwe rondleiding aangeboden, gericht op groepen die zich meer willen verdiepen in de materie. De rondleiding begint met een videopresentatie in de munitieopslagplaats. Voor een groep van 15 personen zijn de kosten 80 euro. Meer informatie op www.ijssellinie.nl.